ELÇİLERİN İŞLERİNE GİRİŞ

Genel bakış: Eski çağlarda yazılmış olan birçok yapıtın yazarı gibi, bu kitabın yazarı da kendini doğrudan bize tanıtmıyor. Bununla birlikte, ikinci yüzyılda yaşamış ve bir kısmı İsa'nın elçilerini bizzat tanımış inanlı yazarların hepsi, bu kitabı Luka'nın yazdığında birleşiyorlar. Kitabın yakından incelenmesi halinde «sevgili hekim» Luka'nın (Kol.4:14) elinden çıktığına dair ipuçları görülebilir. Örneğin «biz» çoğul zamirinin kullanılmış olmasından yazarın, Pavlus'un yol arkadaşlarından biri olduğunu anlıyoruz¹. Yazarın titiz biri olduğu su götürmez bir gerçek. Elçilerin İşleri kitabı Kudüs, Sezariye, Antakya, Efes, Korint, Atina, Roma ve daha birçok yere ilişkin kesin ve doğru tasvirlerle doludur. Arkeolojik araştırma ve bulgular, gidilen, gezilen yerlerin çeşitliliğine ve büyük kültür farklarına rağmen Luka'nın, kullandığı terim ve kavramlarda ne denli tutarlı olduğunu ortaya koyuyor. Bununla birlikte Luka'nın kendisi, Elçilerin İşleri kitabının ilk inanlı topluluklarının bütün bir tarihçesi olmadığını ifade ediyor. Örneğin bölüm 8'de, topluluğun dağıtıldığını, inanlıların Müjde'yi yaya yaya dört bir yana gittiklerini yazar. Bunun sonucunda birçok yerde yerli topluluklar filizlenip gelişir. Ama Luka bu toplulukların tarihçesini yazmaya girişmez. Petrus ve Pavlus, yaptıkları uzun yolculuklar sırasında bu yeni topluluklarla karşılaşıp tanışırlar. Sonuç olarak, Elçilerin İşleri kitabı, inanlılar topluluğunun büyüyüp gelişmesinde önemli bir yer tutan, ders alabileceğimiz temel olaylar dizisini sunuyor bize.
İsa'nın göğe yükseldiği İ.S. 30 yılları ile Elçi Pavlus'un Roma'da tutuklandığı İ.S. 63 yılları arasındaki dönemi konu eden kitap, büyük olasılıkla bu tarihten az sonra yazıldı.

İncil'deki yeri: Elçilerin İşleri, Luka kitabının bir devamıdır. Her iki kitabın da Teofilos adında bir adama hitaben yazıldığı özellikle belirtiliyor. Luka kitabı, İsa'nın, başlangıçtan göğe alındığı güne dek yapıp öğrettiklerini kaydeder (Elç.1:1-3). İncil'in ilk dört kitapçığından sonra yer alan ve Müjde'nin Kudüs'ten Anadolu'ya, oradan da antik çağın merkezi Roma'ya yayılışını anlatan Elçilerin İşleri kitabı, bu özelliğiyle bir köprü görevi görmekte ve İncil'deki mektuplara zemin hazırlamaktadır. Örneğin kitap, Pavlus'un, adını sanını anarak sonradan mektuplar yazdığı birçok kente yaptığı ziyaretleri anlatıyor. Elinizdeki kitabın sonunda yer alan haritalarda Pavlus'un bu yolculuklarının güzergâhları açıkça gösterilmiştir. Elçilerin İşleri kitabının bir diğer önemli özelliği, inanlılar topluluğunun ders alabileceği ilkeleri de sergilemesidir.

Konusu: Elçilerin İşleri kitabı, ilk Mesih inanlılarının Müjde'yi, «Kudüs'te, tüm Yahudiye ve Samiriye'de ve dünyanın dört bir bucağında» (Elç.1:8) nasıl yaymaya başladıklarını anlatır. Bütün bu olaylar Kutsal Ruh'un inanlılar topluluğuna verilmesiyle başlar (bölüm 2). Sonraki bölümler, Tanrı'nın inanlılar topluluğunu adım adım nasıl yönlendirdiğini gözler önüne serer². İsa'nın elçileri dolaşıp Müjde'yi yayarken Tanrı da yaptığı mucizelerle onların bildirisini doğruladı (Elç.3:1-10; Elç.14:3). Topluluk, Yahudi din önderlerinin başını çektiği karşı koymalara rağmen hızla büyüdü. Gerçekte Yahudi kökenli olan inanlılar topluluğunun tüm ulusları kucaklayan bir kimliğe nasıl kavuştuğu, Elçilerin İşleri kitabındaön plana çıkan önemli konulardan biridir (Elç.10:1-11 Elç.10:18 ve 15. bölümün tamamı).

Ana hatlar:
Elç.1:1-11 İsa'nın son buyrukları ve göğe alınması
Elç.1:12-8:3 Kudüs'teki inanlılar topluluğu
Elç.8:4-9:43 Tanrı sözünün Yahudiye ve Samiriye'de yayılması,
Pavlus'un iman etmesi
Elç.10:1-11:30 Yahudi olmayan ilk inanlılar
Elç.12:1-25 Baskılara karşı zafer
Elç.13:1-28:31 Pavlus'un elçilik görevi:
Elç.13:1-14:28 İlk yolculuk
Elç.15:1-35 Kudüs'teki toplantı
Elç.15:36-18:22 İkinci yolculuk
Elç.18:23-21:16 Üçüncü yolculuk
Elç.21:17-28:31 Pavlus'un tutukluluk dönemi

Kaynak ayetler:
¹Elç.16:10-17; Elç.20:5-21 Elç.20:18; Elç.27:1-28 Elç.27:16
²10; 13:2-3; 15:28-29; 16:6-10

1. Bölüm, Elçilerin işleri